XHAKOMO PUÇINI
BOEMËT

 
24.02. 2023 – ora 20:00

20 vjet veprimtari artistike e Bisera Çadllovskës 

Dirigjent: Bisera Çadlovska
Regjisor: Dejan Proshev
Ass dirigjenti: Katerina Stojanovska
Asistent regjisor: Ljupka Jakimovska, Trajko Jordanovski
Skenograf: Zoran Nikolovski
Kostumografe: Marija Pupuçevska
Mjeshtër koncerti: Verica Lambevska
Mjeshtër kori: Jasmina Gjorgjeska
Dizajni i dritës: Jakup Jakup
Korepetitorë: Elena Siljanoska, Janinka Nevçeva, Andreja Naunov, Jordan Petrushevski

Marrin pjesë:
Rodolfo: Gjorgi Cuckovski
Mimi: Sandra Mitrovska
Marcello: Marjan Jovanoski
Shonari: Dragan Ampov
Kolini: Aleksandër Stefanoski
Mizeta: Nade Talevska
Benoit: Neven Siljanovski
Alçindor: Borko Bijovski
Parpinjoli: Jane Dunimagloski
Roje kufitare: Aleksandar Nikodinovski
Oficeri: Dime Petrov

Kori dhe Orkestra e Operës dhe Baletit Kombëtar

Inspicientë: Ljupço Polizov, Dragan Kostadinoviq, Marko Pavlevski

Sufler: Nevena Georgieva

Kohëzgjatja e shfaqjes: 150 minuta

BOHEMËT

Përmbajtje e shkurtër

Bohemët është një operë në katër akte nga Xhakomo Puçini bazuar në  libreton italiane nga Luigji Ilika dhe Xhusepe Xhiakosa. Libreti bazohet në romanin “Jeta e Boemëve” nga Henry Murger.

Premiera botërore e operës u mbajt më 1 shkurt 1896 në Torino të Italisë, e drejtuar nga i riu Arturo Toskanini.

Akti I

Ngjarja e operë zhvillohet në Paris, në ditët e sotme. Skena në foton e parë tregon papafingo të mjerë të bohemëve të lagjes latine, në prag të Krishtlindjes. Në intimitetin e kësaj dhome poeti Rodolfo dhe piktori Marsel po ngrijnë nga i ftohti i fortë. Duke kërkuar një mënyrë për t’u ngrohur, ata vendosin të sakrifikojnë një nga dramat e Rodolfos për dru zjarri në oxhakun e ftohtë. Hyn Kolini, filozofi, nervoz dhe i zemëruar, sepse nuk arriti të lërë peng asnjë nga librat e tij, por gëzohet kur sheh zjarrin.

Djegia e veprës së Rodolfit shoqërohet me ironi në muzikë dhe në vargjet e tyre – një sens humori është karakteristik për ta edhe në momentet e mjerimit më të madh. Por, drama është e shkurtër, zjarri shuhet ngadalë.

Me hyrjen e Shonarit, muzikantit, fati u buzëqesh atyre. Ai mban një shportë plot me dru zjarri, ushqim dhe verë. Temperamentin e këtij djali e përjetojmë kur ai flet për aventurën e tij në të cilën fitoi paratë.

Është prag Krishtlindjesh. Miqtë vendosin të kalojë mbrëmjen në Tavernën Momus. Humori i gëzuar ndërpritet nga një trokitje e fortë në derë – pronari Benoit po vjen për të marrë qiranë e tij. Djemtë, duke mos pasur ndërmend ta paguajnë, do ta mashtrojnë lehtësisht. Vetë shefi tashmë është i dehur, bohemët me dashamirësi i derdhin edhe më shumë verë. Në këtë gjendje, ata do ta provokojnë lehtësisht atë të mburret për lidhjet e tij të dashurisë, duke kritikuar gruan e tij. Bohemët, të ofenduar nga sjellja e tij, do ta akuzojnë në mënyrë skandaloze për kurvëri dhe imoralitet. Kështu të hutuar dhe të dehur, do ta përzënë dhe do t’ia marrin paratë që i dhanë ndërkohë. Pas këtij episodi, Marseli, Shonari dhe Kolini shkojnë në Momus Cafe, streha e tyre e preferuar. Rodolfo mbetet për të përfunduar veprën e tij të re “Kastor”. Ndjekja e tij ndërpritet nga një trokitje e turpshme në derë. Është fqinja e panjohur më parë, Mimi, e cila vjen me një kërkesë për të ndezur qiriun e saj të fikur. Por, e rraskapitur dhe pa frymë nga shkallët që ka ngjitur, asaj i bie të fikët. Rodolfo e ndihmon të ulet dhe i ofron pak verë. I tërhequr nga pamja e saj e pazakontë, e butë dhe e bukur, Rodolfo kërkon një mënyrë për ta mbajtur atë në shoqërinë e tij më gjatë. Por, Mimi nxiton dhe nis të largohet. Në dalje e kupton që nuk e ka çelësin, që me siguri i ka humbur kur i ka rënë të fikët. Ajo kthehet për ta kërkuar, por era e shuan përsëri qiriun. Rodolfo, e shuan me zgjuarsi qiriun. Së bashku në errësirë ata kërkojnë çelësin, të cilin Rodolfo e gjen menjëherë dhe e fsheh në xhep. Fati, i ndihmuar nga shkathtësia e Rodolfos, do t’i bashkojë lehtësisht zemrat e tyre në pritjen romantike të dashurisë. Duke kërkuar çelësin në errësirë, Rodolfo prek dorën e Mimit, që është shkas për një nga ariet më të famshme, “Che gelida manina”. Në këtë arie, ai tregon natyrën e tij romantike, poetike, më pas e magjeps, duke pranuar se është magjepsur nga bukuria e saj. E inkurajuar nga ngrohtësia që e ngroh atë, zemrën e saj, ajo këndon arien e saj “Si mi chiamano Mimi” që pasqyron qetësinë e saj të thjeshtë dhe natyrën e vazhdueshme. Në duetin e kënduar “O soave fanciulla”, ata lënë papafingo në krahët e njëri-tjetrit për t’u bashkuar me miqtë e tyre.

Akti II

Turma njerëzish në sheshin e lagjes Latine. Të gjithë janë në humorin para Krishtlindjes. Dyqanet janë të hapura. Shitësi i lodrave Parpignol kalon sheshin në karrocën e tij dhe fëmijët e ndjekin duke kënduar korin e tyre. Në një nga tezgat, Rodolfo blen kapelën e dëshiruar prej kohësh për Mimin e tij, e cila bëhet simbol i dashurisë së tyre. Nga lokali Momus mund të dëgjoni britma gazmore të njerëzve që bëjnë dolli. Këtu takohen miqtë dhe në mini arien “Questa e Mimi”, Rodolfo prezanton shoqëruesin e tij. Dollia e gëzuar e shoqërisë ndërpritet nga ardhja e Muzetas. Ajo është një vajzë jashtëzakonisht e bukur dhe gjithmonë e veshur mirë. Pamja e saj tërheq vëmendjen e të gjithëve nga lokali, sidomos tani që shoqërohet nga i moshuari, por i pasur, zoti Alkindor. Kjo e ndryshon menjëherë disponimin e Marselit. Muza e tij është një pikë e dobët në zemrën e tij. Pavarësisht grindjeve dhe mosmarrëveshjeve të tyre në të kaluarën, ai është ende i dashuruar në të. Ajo nuk është më pak e prekur prej tij dhe bën gjithçka për të tërhequr vëmendjen e tij. Në përpjekjen e saj të fundit për të provokuar Marselin, Muzeta, duke kënduar arien e saj “Quando me’n vo’ soletta”, flirton me disa nga meshkujt në lokal. E vetëdijshme se ia doli, ajo me dinakëri heq qafe Alkindorin në qëllimin e saj. Duke bërtitur në panik, ai e dëgjon atë të ankohet për këpucë “të ngushtë” që po e shtrëngon dhe e dërgon të blejë këpucë të reja. Alkindori, i skuqur nga turpi, vrapon të plotësojë dëshirën e saj. Të dashuruarit Marseli dhe Muzeta përqafohen duke i gëzuar të pranishmit në lokal. Me ardhjen e bandës ushtarake, shoqëria e bohemëve të shoqëruar me dy vajzat largohet.

Akti III

Një mëngjes i ftohtë shkurti, përballë bllokut në hyrje të Parisit. Në fund të rrugës është një tavernë ku Marseli dhe Muzeta kanë qëndruar prej disa kohësh. E pafrymë dhe e lodhur, rrugëve i afrohet Mimi, e cila kollitet shpesh, tashmë e ka të qartë se sëmundja që e hesht ka marrë vrull.

Duke qarë, ajo i drejtohet piktorit Marsel për ndihmë dhe pranon se Rodolfo e mundon me xhelozinë e tij një kohë të gjatë dhe jeta e tyre është një ferr i vërtetë – ata duhet të ndahen. Marseli premton të flasë me Rodolfon dhe e dërgon në shtëpi, por në vend që të largohet, ajo fshihet pas një peme dhe dëgjon bisedën e tyre. Rodolfo i shpjegon mikut të tij se është xheloz dhe do të largohet nga Mimi. Por, Marseli, duke dyshuar në historinë e tij, e provokon atë të thotë të vërtetën. Rodolfo pranon se arsyeja e vërtetë e fatkeqësisë së tij është sëmundja e Mimit. Në të ftohtë dhe në varfëri, dashuria e tij nuk mjafton për t’i rikthyer shëndetin dhe për ta shpëtuar nga vdekja. Në këtë moment Mimi kupton për herë të parë të vërtetën e tmerrshme. Ai zbulon praninë e tij duke qarë dhe kollitur. Rodolfos dhe Marselit u bëhet e qartë se ajo e dëgjoi bisedën. Rodolfo përpiqet ta ngushëllojë duke mohuar atë që u tha më parë. Në duetin e dyfishtë “Adio dolce svegliare” shohim lamtumirën e trishtë të dashurisë përmes kujtimeve të lumturisë së kaluar të Rodolfos dhe Mimit dhe zënkës xheloze të Marselit dhe Muzetës që përfundon në ndarjen e tyre.

Akti IV

Është pranverë. Rodolfo dhe Marseli janë në tarracë duke biseduar me ish-të dashurat e tyre. “O Mimi tu piu non torni”, është dueti në të cilin secili i këndon vetes ditët e lumtura të dashurisë që kanë ikur. Me ardhjen e Shonarit dhe Kolinit në skenë, humori i vjetër i gëzuar i këtyre djemve kthehet. Gjithmonë gati për shaka, ata tallen me njerëzit e shtresës së lartë, sjelljet e tyre dhe karikaturojnë vallet aristokratike. Dhe teksa kjo sjellje marrëzi arrin kulmin, pakujdesia e tyre ndërpritet nga hyrja e Muzetës, e cila drejton Mimin, të rraskapitur nga sëmundja dhe afër vdekjes. Ajo kthehet kah Rodolfo për të vdekur me burrin që do.

Në fund të aktit, përmes euforisë së saj para vdekjes, tema dhe lajtmotive nga e gjithë opera përshkojnë muzikën. Ato janë kujtesa e saj e lumturisë që përjetoi në këtë shtëpi, simbol i lidhjes me njerëzit, me të cilët ndjeu gëzimin e vërtetë të jetës, si simbol i bashkimit të dashurisë me Rodolfon. Të gjithë të pranishmit në skenë janë të vetëdijshëm për realitetin tragjik. Vetëm Rodolfo deri në momentin e fundit ngrohet nga shpresa se do të jetojë. Pasi të ndodhë vdekja e Mimit, ai bëhet i vetëdijshëm se ka mbaruar. Thirrja e dhimbshme e Rodolfit të emrit të saj, në muzikëm e ndjekur nga tema e vdekjes, shënon fundin e operës.